Luc De Ryck, burgemeester van Temse vertelt:
Vrijwel vanaf de bezetting startte het verzet. Tot de frequentste clandestiene activiteiten behoorde het nachtelijk over de grens smokkelen van brieven en documenten. In Brussel ging eind 1914 – onder de codenaam Theo – een spionagedienst van start met als doel het Belgische leger in te lichten over de verschillende bewegingen en doeleinden van de Duitsers. Brieven e.a. werden bijeengebracht in een herberg in Brussel, vanwaar ze via uitgekiende wegen over de grens werden gesmokkeld. Ze werden vindingrijk overgebracht in manden, klompen van schoolkinderen, hoeden, schoenen, korsetten, wandelstokken, valiezen, holle pijpen die over de draad werden geschoten met (kruis)boog…
Meerdere Temsenaren waren daarbij actief, o.a. Kamiel Van Buynder. Toen Theofiel Maes werd aangehouden, ontdekten de Duitsers de schuilplaats van zijn documenten. Gevolg: 58 arrestaties, o.a. Kamiel Van Buynder. Met Theofiel Maes en 4 anderen werd hij ter dood veroordeeld. Het genadeverzoek van vrederechter Theo De Decker en de Temsese activisten werd niet ingewilligd. Bij zijn fusillering weigerde Kamiel Van Buynder de blinddoek. Hij stierf na de woorden Voor God en Vaderland. Na de bevrijding werd zijn stoffelijk overschot herbegraven op ‘t Schoonselhof in Antwerpen, in 1922 op het kerkhof van Temse. Een grafsteen herinnert daar ook nu nog aan het drama. In Clemens De Landtsheers huldeboek Temsche ter gedachtenis… oorlog 1914-1918 (1920) is een aparte bijdrage aan hem gewijd. De herdenkingssteen die in zijn huisgevel was aangebracht, werd vóór de afbraak van de huizenrij in 1983 door het Gemeentebestuur verwijderd. Hij staat nu in het memoriaal onder de pui van het gemeentehuis.
In 1994 schreef ik een brief naar de toen 89-jarige dochter van Kamiel Van Buynder, Rosalie (°Tielrode, 12/6/1905), in Nijvel. Mijn schrijven bleef onbeantwoord. Nadat zij op 24/12/1995 was overleden, 90 jaar oud, werd ik gecontacteerd door haar buren-vertrouwenspersonen. Bij de opruiming van de woning hadden zij mijn brief gevonden en zij nodigden mij uit voor een bezoek. Zij schonken meerdere van Kamiels bezittingen die altijd door de dochter bewaard waren. Het meest aangrijpend was de hartverscheurende afscheidsbrief die hij vanuit zijn dodencel schreef aan zijn echtgenote en kinderen.
Rosalie Van Buynder hielp haar vader tijdens WO I bij diens spionageactiviteiten, zonder dat haar moeder daar weet van had. Zij was amper 12 en verborg doorgaans brieven in haar hoed. Haar activiteiten bleven onbekend en na vaders arrestatie werd zij ongemoeid gelaten. Zij baatte jarenlang een winkel uit in Bornem. Nadat zij in 1960 weduwe was geworden, verhuisde zij in 1969 naar Etterbeek, in 1981 naar Nijvel, waar zij vanaf 1983 een studio van het OCMW bewoonde. Zij overleed aan de gevolgen van een trombose. Haar dochter (enig kind), Jeannine Pauwels
(° 9/5/1942), kwam in 1982 bij een auto-ongeval in Zaïre om het leven.
In 2013 werd ik opnieuw gecontacteerd door haar voormalige buren, die intussen in Ardooie woonden. Zij deden een tweede schenking, o.a. een grote staatsiefoto van Kamiel Van Buynder én de geldbeugel met 28 frank die Kamiel voor zijn dochter had voorbehouden…
Met dank aan Luc De Ryck
Staatsieportret Kamiel Van Buynder
Afscheidsbrief van Kamiel aan zijn vrouw en kinderen.
Zeer beminde vrouw en kinderen,
Met droefheid laat ik U weten dat mijn straf wordt uitgevoerd. Met droefheid moet ik van mijn dierbare vrouw en kinderen scheiden, maar er is niets aan te doen. Wij moeten ons vertrouwen stellen in de goede God, die U en mijn kinderen zal beschermen. Ik zal voor U veel bidden in de hemel. Allerliefste vrouw, gij moet U daarin troosten; het is de wil van Onze Lieve Heer en later zullen wij met elkaar gelukkig zijn in de hemel. De dood moeten wij toch allen doorstaan, de ene vroeg en de andere laat. Zijt gerust in mij; ik heb een goede biecht gesproken. Ik sterf gerust. Zorg voor mijn dierbare kinderen en in het bijzonder voor ons Rozeke. Maak dat zij een goede geleerdheid kan bekomen. Vraag dat eens aan de baas van Mieken. Hij zal daar wel voor helpen zorgen. (…) Allerliefste vrouw en kinderen, bemin elkander en kom goed overeen, dan kunt gij met elkaar nog lang en gelukkig leven. Dierbare kinderen, vergeet nooit wat gij uw bedroefde moeder verschuldigd zijt, zijt haar eerbiedig en onderdanig, en zijt altijd eerlijk, braaf en snel en geef altijd goed uw loon af aan uw dierbare moeder, dan zult gij altijd gelukkig zijn op aarde. Allerliefste vrouw en kinderen, troost u daarin: scheiden moeten wij toch. Het is de wil Gods, de ene moet eerder gaan dan de andere. En ik vergeef U allen. Wij hebben elkaar altijd goed bemind en met elkaar gelukkig en in vreugde geleefd, en ik denk dat gij met elkaar zo zult voortleven. Dit is mijn laatste wil. Dierbare echtgenote , aan U sta ik al mijn rechten af en alles wat ik bezit. Gij hebt volledig recht op mijn geld dat op de post staat om erover te beschikken naar eigen goeddunken. Dit is mijn laatste wil, van uw geliefde echtgenoot, man en vader. Ik sterf met kloeke moed voor het vaderland en hoop dat wij elkaar later mogen weerzien in de hemel. Zeg het ook aan onze bedroefde moeder, vader, zusters, broeders en kinderen en zeg ook …(initialen om niemand te verraden) dat zij U mogen indachtig zijn, anders hadden zij hier ook geweest en … (initialen om niemand te verraden). Ik mag gerust sterven; ik heb niemand verklapt. Ik wens U veel geluk en zegen en later zullen wij elkaar weerzien in de hemel. Ik geef U de hand en duizend kussen, van uw dierbare echtgenoot en vader.
Naschrift:
Allerliefste vrouw, er is nog één middel dat ik nu vernomen heb en dat is een genadeschrift aan de Keizer. Dat ga ik nu doen en ik denk dat het mij nog kan redden. Ga bij de gouverneur-generaal naar Brussel en doe een knieval. Misschien kan dat nog helpen. Zolang er leven is, is er hoop. Uw dierbare echtgenoot en vader C. Van Buynder.
Bron: H.K.W. , augustus 2004, pagina 15-16
Met dank aan de Heemkundige Kring Wissekerke